Szerszeń azjatycki (Vespa vetulina), znany również jako szerszeń żółtonogi, to gatunek szerszenia o charakterystycznym ubarwieniu. Zwykle jest czarny z szerokimi, pomarańczowymi paskami na tułowiu. Posiada delikatny, żółty pasek na pierwszym segmencie. Głowa widziana z przodu jest pomarańczowa, a końce odnóży są żółte. Długość ciała tego szerszenia waha się od 17 do 32 mm.

Obecność Vespa vetulina została potwierdzona również w innych krajach europejskich

Vespa vetulina to jeden z azjatyckich szerszeni, które nie występują w europejskiej faunie. Zamieszkują tereny wschodniej Rosji (Kraj Nadmorski), Azji Południowej i Południowo-Wschodniej. Można je spotkać w Japonii, Chinach i na Tajwanie. W Polsce oraz w całej Europie Środkowej obecny jest tylko jeden dominujący gatunek szerszenia – szerszeń europejski (Vespa carbo). Teraz będzie on musiał rywalizować z azjatyckim krewniakiem, co z pewnością wpłynie negatywnie na nasz ekosystem.

Na Słowacji w Palarikovie, w pobliżu Bratysławy i rzeki Dunaj odkryto pierwsze gniazo Vespa vetulina. Wcześniej obecność tego szerszenia została potwierdzona również w innych krajach europejskich – we Francji, w Wielkiej Brytanii, Belgii, Portugalii, Hiszpanii i we Włoszech. Zapewne wkrótce dotrze także do Polski. Vespa velutina pojawił się we Francji w 2004 roku, gdy jedna samica dotarła do portu w Bordeaux wraz z towarami z Chin. Gatunek ten szybko się zadomowił i zaczął intensywnie się rozprzestrzeniać, zwiększając swój zasięg o około 100 km rocznie.

W 2010 roku zaobserwowano go w Hiszpanii, w 2011 roku w Portugalii i Belgii, a w 2013 roku we Włoszech. Początkowo sądzono, że niskie zimowe temperatury ograniczą jego występowanie do rejonów śródziemnomorskich, ponieważ szerszeń ten nie jest w stanie przetrwać w zbyt chłodnych warunkach. Jednak zmiany klimatyczne i rosnące temperatury, zwłaszcza w zimie, umożliwiły szerszeniom dotarcie do Wielkiej Brytanii w 2016 roku, a w 2019 roku zaobserwowano ich obecność w zachodnich Niemczech.

Szerszenie azjatyckie odkryte na Słowacji prawdopodobnie pochodziły z Węgier

Odkrycie gniazda Vespa vetulina na Słowacji nie było przypadkowe. Jak informuje słowacki Plant Science and Biodiversity Centre w Bratysławie, naukowcy prowadzili poszukiwania tych owadów po ich zaobserwowaniu we wsi Palarikovo, a odnalezienie gniazda zajęło im zaledwie trzy dni. Proces ten przebiegł sprawniej niż na Węgrzech, gdzie lokalni badacze również podejrzewali obecność tego szerszenia, lecz przez wiele tygodni nie mogli tego potwierdzić.

Skoro gniazdo na Słowacji zostało znalezione tak szybko, istnieje duże prawdopodobieństwo, że było ich tam więcej. Słowacy zakładają, że osobniki w Palarikovie pochodziły z Węgier, gdzie potwierdzono ich obecność 19 sierpnia 2023 r. we wsi Kimle w powiecie Győr-Moson-Sopron – 57 km w linii prostej od Palárikova. Vespa velutina już stanowi problem w Europie, a jego ekspansja może być jeszcze większym wyzwaniem.

Wpływ Vespa vetulina na ekosystem nie pozostanie niezauważony, nie tylko ze względu na jego duże rozmiary, ale także dlatego, że oddziałuje szkodliwie na lokalną przyrodę, zwłaszcza na pszczoły i inne owady. Szerszeń ten jest tak silny, że może atakować inne osy, a nawet pająki i modliszki. Może zdziesiątkować kolonie pszczół, prowadząc do poważnych konsekwencji dla lokalnych ekosystemów. Vespa vetulina jest bardziej agresywny niż inne osy. W Japonii co roku jego użądlenia powodują śmierć około 40 osób, głównie w wyniku reakcji alergicznych na jad owada.