Więcej artykułów u zwierzakach na naszej stronie głównejPająki wykazują dymorfizm płciowy, co oznacza, że samce i samice różnią się budową i wyglądem. U niektórych gatunków mają odmienne ubarwienie. Zdarza się też, że samce posiadają dodatkowe struktury, takie jak zęby i wyrostki na szczękoczułkach, które służą do obrony przed samicami podczas kopulacji. Najbardziej wyraźną różnicą jest budowa nogogłaszczek. U samców są one przekształcone w narząd kopulacyjny, często o bardzo dużych rozmiarach.
U samic nogogłaszczki wyglądają jak zwykłe odnóża kroczne. Samce są zazwyczaj mniejsze od samic, choć zwykle różnice w rozmiarach są niewielkie. Pająki rozmnażają się płciowo, jednak co ciekawe samce pająków nie posiadają penisa. Do przechowywania i przekazywania nasienia samicom używają specjalnych struktur zlokalizowanych na nogogłaszczkach – bulbusów. Różne gatunki pająków mają bulbusy o niejednolitych kształtach i rozmiarach, co umożliwia im kojarzenie się tylko z właściwymi partnerami.
Zobacz także
Sposoby samców pająków, aby uniknąć pożarcia przez samice po kopulacji
U niektórych gatunków, samiec po kopulacji zatyka otwór płciowy samicy wstrzykując jej płyn, który twardnieje, aby uniemożliwić jej kopulację z innymi partnerami i zwiększyć szansę na ojcostwo. Gody mogą być jednak dla samców pająków niebezpieczne. Samice niektórych gatunków znane są z kanibalizmu seksualnego, czyli pożerania samców po kopulacji. Aby tego uniknąć, samce stosują różne strategie. Wybierają samice osłabione po linieniu lub wykorzystują inne taktyki, takie jak:
Większość pająków opiekuje się potomostwem
U pająków z rodziny pogońcowatych i darownikowatych do zapłodnienia jaj dochodzi najczęściej bezpośrednio po kopulacji, która ma miejsce wiosną lub wczesnym latem, a kokon powstaje po około dwóch tygodniach. Natomiast u niektórych krzyżakowatych okres godowy przypada na późne lato i wczesną jesień. Samice, które zostały zaplemnione w tym czasie, zimują z przechowanym w zbiorniczkach nasieniem samca.
Niska temperatura i krótkie dni spowalniają rozwój jajników, a proces zapłodnienia komórek jajowych rozpoczyna się dopiero wiosną, kiedy wzrasta temperatura i uaktywnione plemniki wędrują ze zbiorniczków nasiennych do macicy. Po złożeniu jaj, samica otacza je przędzą, formując kokon. Kokony te mogą mieć różne kształty i rozmiary, a ich wygląd jest cechą charakterystyczną dla danego gatunku.
Samice pająków często wykazują opiekę rodzicielską, choć jej forma i czas trwania różnią się w zależności od gatunku. Samice niektórych gatunków pilnują kokonu z jajami lub noszą go w szczękoczułkach w celu jego ochrony przed drapieżnikami. W zależności od gatunku, młode po wykluciu przez pewien czas mogą pozostawać z matką, przebywając na jej odwłoku.
Źródła:
Bioróżnorodność Miasta Białegostoku. Pająki Białegostoku, Kupryjanowicz Janusz
321 Intrygujących Faktów o Zwierzętach, Mathilda Masters