4 gatunki węży występujące w Polsce. Większość ludzi zna tylko 2

1. Żmija zygzakowata

Żmija zygzakowata jest jedynym jadowitym wężem w Polsce. Gad dorasta do 120 cm długości. Jego znakiem rozpoznawczym jest zygzak, tzw. wstęga kainowa. Żmija występuje w różnych ubarwieniach – grzbiet zwierzęcia może być brązowy, żółtawy, niebieskoszary, miedziany, czerwony. Ma pionową źrenicę.

Głównym pokarmem żmii zygzakowatej są małe ssaki (krety, ryjówki) oraz gryzonie (myszy, nornice). Gad żywi się również płazami i pisklętami. Żmija prowadzi dzienny tryb życia. Lubi tereny podmokłe, rzadko występuje w miastach. Skrywa się pod kamieniami lub wśród korzeni drzew.

Niepokojona ucieka, atakuje w sytuacji, gdy czuje się osaczona. Najpierw zazwyczaj głośno syczy, odstraszając przeciwnika. O tym, co robić w razie ukąszenia przez żmiję, pisała w naTemat Anna Kaczmarek. W Polsce żmiję zygzakowatą można spotkać głównie w Bieszczadach. Podlega częściowej ochronie.

2. Zaskroniec zwyczajny

Zaskroniec zwyczajny jest niejadowitym wężem występującym w Polsce. Swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznym żółtym plamom "za skroniami", dzięki którym łatwo go rozpoznać. Jego grzbiet jest ciemny, brzuch jasny w ciemne plamy. Samice dorastają do 1,5 m długości, samce są nieco mniejsze – osiągają metr długości.

Zaskrońce żywią się małymi gryzoniami, które połykają "na żywca". Oprócz tego chętnie atakują małe ryby i płazy. Zaatakowane bronią się, udając martwego, wypuszczając przy tym cuchnącą wydzielinę, która ma zniechęcić potencjonalnego wroga. Mogą też głośno syczeć, na wzór żmii.

Zaskrońce występują w całej Polsce. Lubią obszary podmokłe, bagniste, gdyż świetnie pływają i nurkują. Czasami można zobaczyć je nad morzem, a także w miastach, gdzie zwalczają myszy i szczury. Dla ludzi są całkowicie niegroźne. Unikają konfrontacji. Co ciekawe, z roku na rok są coraz mniejsze...

3. Gniewosz plamisty

Gniewosz plamisty jest jednym z najrzadziej występujących węży w Polsce. Można go obserwować głównie na południu kraju — w województwie świętokrzyskim, małopolskim i podkarpackim. Jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Samce mają miedziane umaszczenie (stąd ich potoczna nazwa: "miedziak"), a samice gliniastoszare.

Ten niewielki wąż – gniewosz osiąga długość ciała do około 60 cm – jest bardzo płochliwy i na widok człowieka natychmiast ucieka. W przypadku braku możliwości ucieczki przyjmuje postawę obronną i delikatnie kąsa. Z tego zachowania wynika jego nazwa: "gniewosz". Nie jest groźny, choć bywa mylony z jadowitą żmiją.

Gniewosz plamisty żywi się jaszczurkami i padalcami. Najpierw unieruchamia je siłami własnego ciała, następnie połyka. Ze względu na smukłą sylwetkę nie jest w stanie polować na większe ofiary, np. ptaki lub myszy. Sam bywa ofiarą borsuków, ptaków drapieżnych i kun. Waży od 60 do 100 g.

4. Wąż Eskulapa

Eskulap to największy wąż żyjący w Polsce i Europie Środkowej. Może mieć nawet 2 metry długości. Populacja węża Eskulapa w Polsce wynosi obecnie około 100 osobników. Gatunek znajduje się pod ścisłą ochroną gatunkową – w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt ma kategorię CR (krytycznie zagrożony).

Wąż Eskulapa jest jedynym w Polsce dusicielem. Swoje ofiary owija za pomocą silnego ciała i dusi. Poluje głównie na myszy, pisklęta i jaszczurki. Dorosłe osobniki są oliwkowo–brązowe, mają jasny brzuch. Niekiedy można obserwować je na drzewach – to węże, które opanowały sztukę wspinaczki.

W Polsce wąż Eskulapa występuje w Bieszczadach. Wcześniej widywano go także nad Dunajcem pomiędzy Gorcami a Beskidem Sądeckim, jednak z początkiem XXI wieku jego tamtejsza populacja wymarła. Gad żyje w lasach liściastych na pagórkowatych terenach. Jest ciepłolubny, chętnie wygrzewa się na stokach.