Zgodnie z nazwą łabędź niemy jest ptakiem niemal milczącym, ale do powiedzenia ma bardzo wiele. W Polsce nie ma naturalnych wrogów i nie boi się atakować ludzi. W chwili gniewu potrafi złamać człowiekowi rękę. Znane są przypadki, że łabędź utopił lub poważnie poturbował człowieka. Czy łabędzie są niebezpieczne?
Jestem lingwistką, zoopsychologiem, behawiorystką i trenerką psów. Na łamach portalu naTemat doradzam, jak mądrze wychowywać czworonogi i bronię praw zwierząt. Poruszam też inne tematy, które są dla mnie ważne.
Łabędzie to zwierzęta terytorialne. Dla swoich dzieci zrobią wszystko
Łabędzie nie mają wielu wrogów naturalnych. Przepędzają skrzydłami lisy, są większe od orła przedniego i sowy. Świadomie unikają obszarów zajętych przez wilki.
Najczęściej można je spotkać w pobliżu zbiorników wodnych: jezior, stawów. Długość ciała łabędzia dochodzi do 170 cm. Jego masa ciała to 10-12 kg, chociaż zdarzały się osobniki znacznie większe, których waga przekraczała 20 kg.
Jest to gatunek silnie terytorialny, wykazujący dużą agresję zarówno do swoich współplemieńców, jak i międzygatunkową. Ofiarami ataków łabędzi bardzo często padają psy, dzieci i dokarmiający ptactwo dorośli. Obrywają również bobry i wydry.
Uderzenie skrzydłem łabędzia grozi rozcięciem ręki i złamaniem kości. Samo skrzydło jest elastyczne, ale ptak dysponuje ogromną siłą. Jego dodatkową bronią jest twardy nadgarstek. Uderzenie nim może przypominać cios kijem bejsbolowym.
Łabędzie są wyjątkowo niebezpieczne, gdy wychowują młode. Jeśli uznają, że ktoś zagraża miejscu ich gniazdowania, potrafią być bardzo agresywne. W takiej sytuacji mogą nie wysyłać sygnałów ostrzegawczych, tylko atakować od razu. Tak samo robią wrony siwe.
W 2012 roku mężczyzna przepływał na kajaku obok gniazda łabędzi. Samiec zaatakował go i przewrócił łódkę. Ranny mężczyzna próbował dopłynąć do brzegu, ale ptak nie odpuścił. Mężczyzna utonął.
Do podobnej sytuacji doszło w Irlandii. W jednym z parków w Dublinie pies wskoczył do wody. Znalazł się tuż obok łabędzia, który zaczął okładać go skrzydłami, drapać i dziobać. Pies został zabity przez łabędzia na oczach właścicielki.
Łabędź pręży się i syczy? Uważaj, to ostrzeżenie przed atakiem
Jak rozpoznać, że łabędź zamierza zaatakować? Zwierzę zacznie od pochylenia głowy i wyciągnięciu jej w stronę potencjalnego przeciwnika. Łabędź traktuje długą szyję, tak jak bokserzy wykorzystują długą rękę — próbują dosięgnąć rywala tak, by samemu nie ucierpieć. Ptak w ten sposób pokazuje gotowość do ataku.
Kolejnym etapem jest rozłożenie skrzydeł. Dzięki temu ptak wydaje się o wiele większy niż w rzeczywistości. Większość osób i zwierząt jest przerażonych jego rozmiarami i opuszcza terytorium ptaka. Jeżeli do tego nie dojdzie, łabędź wyda ostrzeżenie słowne, a następnie zaatakuje.
Łabędzie, które żyją w Polsce, mają nazwę łabędzi niemych. To ptaki, które nie śpiewają i nie krzyczą. Zamiast tego gulgoczą (w okresie rozrodczym) i syczą. Syk łabędzia przypomina syczenie kota. Ptak używa tego dźwięku, by ostrzec przeciwnika przed nadchodzącym atakiem. Gdy to nie poskutkuje, ptak atakuje.
Zdarza się, że podczas ataków w wodzie, ptak pomija etap ostrzegawczy i od razu przystępuje do ataku, co jest szczególnie niebezpieczne dla pływających dzieci i psów. Ptak nie dość, że podtapia, to jeszcze okłada skrzydłami po rękach i twarzy. Wyjście z tego położenia jest bardzo trudne.
Ataki łabędzi - filmy
Jak bronić się przed agresywnym łabędziem?
Jeżeli łabędź jest negatywnie nastawiony i syczy, to lepiej zejść mu z drogi. To wyjątkowo uparte i odważne zwierzęta. Potrafią przegonić owczarka niemieckiego, a co dopiero człowieka. Nie boją się nikogo i niczego.
Nie daje to jednak gwarancji, że rozgniewany łabędź nie rzuci się w pogoń za potencjalnym intruzem. Jeżeli sytuacja ma miejsce na wodzie, to najlepiej zanurkować i płynąć pod wodą w kierunki brzegu. Być może uda się zdezorientować łabędzia.
Jeśli łabędź dogoni ofiarę, to nie wolno panikować i próbować z nim walczyć. Najlepiej próbować dalej płynąć w kierunku brzegu i skupić się na oddychaniu. Dobrą opcją jest ponowne zanurzenie się pod wodę i wypłynięcie gdzie indziej.
Natomiast, jeżeli sytuacja rozgrywa się na lądzie, to należy jak najszybciej uciekać. Łabędzie, choć silne, nie są zbyt szybkie. Możliwe, że nie będą chętne gonić intruza. W końcu to zwierzęta terytorialne, którym nie zależy na walce, a na oczyszczeniu swojego terenu.
I teraz najczarniejszy scenariusz. Co zrobić, gdy dojdzie do ataku łabędzia? Jak powinna wyglądać obrona? Nadal warto uciekać, ale co ważne — bez paniki. Dorosły łabędź potrafi przewrócić człowieka, co może skończyć się poważnym złamaniem.
Jeżeli łabędź jest wyjątkowo agresywny i nie odpuszcza, to należy chronić twarz i uszy. Można przyjąć pozycję "żółwia" - tę samą, która zabezpiecza przed atakiem agresywnych psów. Możliwe, że łabędź chwilę podziobie, zobaczy, że ofiara jest bezbronna i odejdzie.
Najlepszą metodą jest jednak unikanie miejsc, w których gniazdują łabędzie. Nie wolno karmić ich z ręki, a już na pewno nie wolno dokarmiać ptactwa wodnego chlebem. Lepiej nie prowokować zwierząt i nie zbliżać się do ich młodych. To najlepsza recepta na sukces.