Bociany mają doskonałą orientację w terenie. Podczas gdy wielu ludzi nie pamięta, co jadło na śniadanie, one przemierzają tysiące kilometrów bez nawigacji, a kilka miesięcy później wracają do swojego gniazda. Jak to możliwe? Skąd bociany wiedzą gdzie lecieć?
REKLAMA
Bociany wykorzystują infradźwięki
Najnowsze badania naukowe wskazują, że bociany wykorzystują do orientacji infradźwięki. Są to dźwięki o niskiej częstotliwości, których nie słyszy ludzkie ucho. Ich źródłem są zmiany zachodzące w atmosferze: trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów, morskie fale.Infradźwięki odbijają się od lądu. Ich moc jest zależna od ukształtowania terenu. Fale infradźwiękowe mogą rozchodzić się na setki kilometrów, co pozwala ptakom na stworzenie bardzo dokładnej mapy (tzw. mapy dźwiękowej).
Bociany rodzą się z umiejętnością słyszenia infradźwięków, ale ich wykorzystywania uczą się od rodziców w trakcie podróży. Niestety we współczesnym świecie czekają na nie liczne pułapki. Mapę dźwiękową zniekształcają przebudowy terenu i samoloty.
Zwracają uwagę na słońce i gwiazdy
Bociany przemierzają tysiące kilometrów w trakcie swoich wędrówek. Nie zawsze mogą polegać na infradźwiękach, dlatego nauczyły się wytyczać drogę na podstawie położenia słońca. Ptakom towarzyszy intuicyjne poczucie czasu — wiedzą, że położenie słońca się zmienia.Gdy są zmuszone do migracji w nocy, zwracają uwagę na położenie gwiazd. Trzeba im przyznać, że robią to doskonale. Wypatrują Gwiazdy Polarnej, która wyznacza północ i przez całą noc nie zmienia swojego położenia. Dzięki niej ptaki wiedzą, gdzie jest południe.
Ta praktyka jest znana nie od dziś. Dawniej korzystali z niej pozbawieniu kompasów i GPS-ów żeglarze. Noc i dzień wyznaczały trasę pustynnych wędrówek. Gwiazdy wskazały drogę Trzem Królom, a księżyc z gwiazdą jest symbolem Islamu.
Wyczuwają pole magnetyczne
Co, jednak gdy infradźwięki są zaburzone, a na niebie pojawiają się chmury? Natura wymyśliła na to sposób. Jest nim umiejętność widzenia i odczuwania pola magnetycznego. Oprócz bocianów posiadają ją również inne ptaki, m.in. wrony siwe i gołębie.
dr Agata Draganautorka pracy "Skąd ptaki wiedzą, jak wrócić do domu?"
"Niektóre gatunki zwierząt mają narząd pozwalający na orientację kierunków świata za pomocą pola magnetycznego. Zwierzęta kierują się mapą magnetyczną i podobnie jak w systemie GPS, ustalają pozycję geograficzną. Na podstawie informacji z pola magnetycznego, potrafią określić swoje położenie w stosunku do kierunku wędrówki" (źródło: eduscience.pl).
Jednak pole elektromagnetyczne wytwarzane przez ludzi może zaburzać wędrówki bocianów. Wytwarzają je silniki, urządzenia medyczne, zabawki, mikrofalówki i wiele innych urządzeń zasilanych na prąd.
Doskonale zapamiętują mijany krajobraz
Bocian w trakcie podróży nie próżnuje. Po obraniu właściwego kierunku podróży relaksuje się i podziwia widoki. Przyglądając się mapom ilustrującym migracje bocianów, można zauważyć, że ptaki unikają lotów nad otwartym morzem. Zamiast tego wybierają bezpieczniejsze warianty podróży.— Potrafią określić kierunek na podstawie charakterystycznych elementów terenu takich jak doliny dużych rzek, łańcuchy górskie, jeziora czy miasta. Bezbłędnie rozpoznają strony świata na podstawie położenia zarówno słońca jak i gwiazd. Posiadają też zdolność rozpoznawania magnetyzmu ziemskiego — pisze w swoim artykule "Czas jesiennych wędrówek" Jadwiga Kuczyńska, pracownica Nadleśnictwa Strzebielino.
Bociany w mniej więcej dwa tygodnie pokonują trasę 3,5 tys. km. Najchętniej zimują w RPA, Demokratycznej Republice Konga, choć niektóre wybierają bliższe kierunki, m.in. Turcję. Podróż odbywa się w drugiej połowie sierpnia. Ptaki wracają do swoich gniazd w Polsce w okolicach marca.