Żerują przy śmietnikach, drą się wniebogłosy i brudzą auta. Przez lata były utożsamiane ze śmiercią i wojną. Mają czarny pijar, choć są inteligentne i można je oswoić. Mowa o wronach siwych. Nie zwlekaj i poznaj ich tajemnice.
Jestem lingwistką, zoopsychologiem, behawiorystką i trenerką psów. Na łamach portalu naTemat doradzam, jak mądrze wychowywać czworonogi i bronię praw zwierząt. Poruszam też inne tematy, które są dla mnie ważne.
Czy wrona siwa jest inteligentna?
Krukowate, z których wywodzi się wrona siwa, to jedyne zwierzęta nieczłekokształtne, które wykorzystują narzędzia. Wrona potrafi znaleźć drut, zagiąć jego końcówkę i wykorzystać go do wyjmowania jedzenia z niedostępnych zakamarków.
Wrony nie tylko są mądre, ale dorównują inteligencją 7-letnim dzieciom. Dowodzą tego badania przeprowadzone przez Sarę Jelbert z University of Auckland. Ptaki zostawiono w pokoju, w którym znajdowała się przezroczysta, wąska tuba wypełniona do połowy wodą. W wodzie dryfował kawałek mięsa. Głowa ptaka była za duża, by mogła zmieścić się do tuby. Ptaki wpadły na inny pomysł, który pomógł w wydobyciu mięsa.
Zaczęły wrzucać do naczynia kamienie. Co im to dało? Poziom wody podniósł się do tego stopnia, że bez problemu mogły dostać się do mięsa. Takiego egzaminu nie zdały koty ani psy. Inteligencja wrony siwej jest niepodważalna.
Zresztą nie trzeba badań, by zaobserwować ich mądrość — zrzucają z wysokości orzechy, suchy chleb moczą w kałużach, śledzą wiewiórki, by zobaczyć, gdzie chowają jedzenie i wykraść zapasy. Na przejściu dla pieszych czekają na zielone światło, co świadczy o niespotykanych u innych gatunków zdolnościach adaptacyjnych.
Co je wrona siwa?
Wrony siwe są wszystkożerne. Żerują głównie na ziemi i w okolicach śmietników, ale gdy trzeba, potrafią odebrać zdobycz ptakom drapieżnym. Można zauważyć je w miejscach uczęszczanych przez turystów, gdzie domagają się jedzenia.
Wrona siwa je:
owoce,
warzywa,
bakalie i orzechy,
owady,
padlinę,
odpady,
płazy,
jajka,
pisklęta.
Wrony mają świetny wzrok i bystry umysł, co ułatwia im zdobywanie pokarmu w mieście. Doskonale wiedzą, w których śmietnikach można znaleźć najlepsze kąski. Koczują w pobliżu ogródków kawiarnianych i parków.
Zachowanie wrony siwej
Wrony łączą się w pary na całe życie. Są sobie wierne i wspólnie wychowują młode. Gdy jakieś zwierzę (np. jastrząb gołębiarz) atakuje jedno, drugie staje w jego obronie.
Ptaki mieszkają w gniazdach. Budują je z patyków, trawy i piór. Zwykle umieszczają je na wysokich drzewach z bogatą koroną. Gniazdo budują na wysokości 15-16 metrów. Najczęściej w rozwidleniu konarów.
W kwietniu wydają na świat 4-6 jaj, z których po 18-21 dniach wykluwają się młode. Wrony siwe są troskliwymi rodzicami. Gdy matka sprawuje nad nimi pieczę, ojciec przynosi jedzenie. Pisklęta opuszczają gniazdo po 5. tygodniach.
Wrony są niezwykle inteligentne i pewne siebie. — Kiedyś obserwowałem pościg wron za orłem bielikiem, który niósł coś w szponach i wyglądało na to, że orzeł straci swój obiad — opowiada Adam Wajrak.
U ptaków zaobserwowano agresję seksualną. Samce nieposiadające partnerek notorycznie gwałcą wrony "zamężne". Bardzo często zdarza się, że w ich obronie staje "mąż", a walka kończy się tragicznie.
Zachowanie wrony siwej czasami nie bywa godne naśladowania. Niektórym może si ę wydawać, że zachowują się złośliwie, np. na polach golfowych w USA notorycznie kradną golfistom kanapki, a puste opakowania albo zrzucają im na głowę, albo ukrywają w dołkach.
Czy wronę siwą da się oswoić?
– Wrona chowana od małego przez człowieka przywiązuje się do niego na całe życie. Oswojony ptak potrafi bawić się małą piłką, przychodzić na wołanie i skubać swojego opiekuna w ucho – zauważa Adam Wajrak, przyrodnik.
Zwierzę posiada zdolność rozpoznawania twarzy. Zapamiętuje osoby, które je karmią. Potrafi je rozpoznać nawet po sobie chodzenia. Ptak oswojony w życiu dorosłym będzie tolerował obecność człowieka i pozwoli mu się zbliżyć, ale nie będzie oczekiwał pieszczot. Może jednak krakać na powitanie i przynosić prezenty.
Najgłośniejszym przypadkiem przyjaźni na linii człowiek-wrona jest historia Gabi Mann, małej dziewczynki z USA, która dokarmiała wrony i każdego dnia dostawała od nich biżuterię i kolorowe kamienie.
Samo dokarmianie wron nie daje gwarancji otrzymania prezentów. Nie wiadomo, dlaczego jedni ludzie zostają obdarowani przez ptaki, a inni nie.
– Oswajanie musi mieć pewne granice. Obowiązuje zasada, że jeśli się jakieś zwierzę oswoiło, to jest się za niego odpowiedzialnym do końca jego dni – mówił w radiowej Trójce dr Andrzej Kruszewicz, ornitolog.
Ptaki należy dokarmiać wyłącznie zimą, gdy nie mogą samodzielnie zdobyć pokarmu. Jedzenie trzeba zostawiać zawsze w tym samym miejscu. Nie wolno dokarmiać ptaków chlebem. Najlepiej sprawdzą się owoce i ziarna.
Czy wrony siwe atakują ludzi?
Straż Miejska każdego roku otrzymuje dziesiątki doniesień dotyczących ataku wron na ludzi. Nie chodzi o nachalne domaganie się jedzenia, a o ataki fizyczne — dziobanie i trzepotanie skrzydłami po twarzy. Z czego może wynikać agresja wron?
– Wrony przeganiają koty, psy, ludzi... bardzo pilnują enklawy swojego gniazda. Mogą przelatywać, atakować szponami — wyjaśniał w prasie Mostowski.
Najlepiej omijać miejsce, w którym zaatakowała wrona. Te ptaki najczęściej gniazdują w okolicy gęstych, wysokich drzew i krzaków. W razie ataku należy zachować spokój i opuścić miejsce zdarzenia.
Nie wolno przenosić gniazd wron bez pozwolenia. Dokument może wydać Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, ale zgoda pojawia się niezwykle rzadko. Przeniesienie gniazda wrony grozi śmiercią wszystkich piskląt.
Czy wrona siwa jest szkodnikiem?
Wrona siwa nie jest gatunkiem lubianym przez ludzi. Wiele osób uważa ją za szkodnika. O potrzebie ograniczenia liczebności wron mówią myśliwi, którzy oskarżają ptaki o zmniejszenie liczebności bażantów i zajęcy.
Z tym podejściem nie zgadzają się ornitolodzy, którzy uważają, że ptaki nie mają wpływu na populację zająca i bażantów. Prof. dr hab. Jan Bednorz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu podzielił się swoją opinią na łamach GW.
– Krukowaty nie jest w zasadzie drapieżnikiem, jest wszystkożerny i idzie na łatwiznę w zdobywaniu pokarmu. Nie jest stworzony, by polować, on tego nie umie. Jest przede wszystkim padlinożercą i - o czym ludzie zapominają - roślinożercą. Młode osobniki odżywiają się tylko roślinami i owadami, a nie zajączkami – opowiada biolog.
Nagonka na krukowate nie jest nowością. W latach 30. XX wieku kruki zostały wytępione do tego stopnia, że w całej Polsce były tylko trzy pary tego ptaka.
– Ludzie je truli i mordowali wszelkimi sposobami. Z myślistwem to nie miało nic wspólnego, raczej z barbarzyństwem. Teraz znów się do nich strzela, nawet do wysiadujących samic na gnieździe. Co to ma wspólnego z myślistwem? Chodzi tylko o zabijanie, o nic więcej – mówi naukowiec.
Wrona siwa - symbolika
Symbolika wrony i kruka w kulturze europejskiej najczęściej łączy ze śmiercią i wojną. Wrony wyjadały ciała zmarłych żołnierzy i zwiastowały śmierć. W kalendarzu Babilończyków kruk oznaczał nieszczęście.
Krukowate to pierwsze ptaki, które pojawiły się w Biblii. Nie zawsze w negatywnym kontekście. W Starym Testamencie kruk przynosił jedzenie prorokowi Eliaszowi. W czasach potopu i Arki Noego wyruszył na poszukiwanie lądu.
Wrona w kulturze chrześcijańskiej jest alegorią samotności z wyboru, a zarazem symbolem wierności małżeńskiej. W średniowieczu wrony były kojarzone z czarownicami i powiernicami diabła. Zostały wytępione prawie do zera.
Według Indian krukowate są obdarzone nadprzyrodzonymi mocami i potrafią łączyć się ze światem zmarłych. W religii Indian Nawaho wrona jest uważana za opiekuna zwierzyny łownej. Mity Indian Tlingit przedstawiają ją jako założycielkę cywilizacji.
Jaki głos ma wrona siwa?
Wrona siwa ma zachrypniętym, szorstki głos. Najczęściej wydawanym przez nią dźwiękiem jest "kraaa-kraaaa", ale gama wydawanych przez nią odgłosów jest znacznie szersza. Wrony siwe potrafią melodyjnie śpiewać, piszczeć i charczeć.
Nie zaobserwowano, by mówiły, ale posiadają zdolności dźwiękonaśladowcze. Zdarza się, że szczekają jak psy albo piszczą jak dzieci. Ich głos zmienia się w zależności od nastroju. Gdy samica wysiaduje młode i woła samca na zmianę, jej głos jest zdecydowanie bardziej zrzędliwy.
– Wrona siwa to wyjątkowo opiekuńczy gatunek. Gdy pisklęta się wykluwają, zrobi wszystko, żeby ochronić młode. Jeżeli człowiek znajdzie się w pobliżu gniazda, duże prawdopodobieństwo, że wrona zaatakuje.