Gdzie narozrabiał kruk. Książka o podróży na Sachalin i Kuryle w Rosji

Książka "Gdzie narozrabiał kruk" to reportaż Andrzeja Piotrowskiego o dalekiej podróży i przyrodzie na wyspach Sachalin i Kuryle w Rosji. Na zdjęciu "bezogonowy" kot kurylski Fot. GoldenScrew / Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0

Tytuł książkowego reportażu Andrzeja Piotrowskiego, przyrodnika, muzealnika, podróżnika i fotografa, został zainspirowany starą legendą paleoazjatyckiego ludu Niwchów. Głosi ona, że bardzo dawno temu Bóg wezwał do siebie kruka i kazał mu zanieść dwa woreczki z nasionami na Daleki Wschód. Ptak wykonał zadanie, ale niezbyt starannie. Nad Sachalinem i Kurylami nasiona mu się rozsypały i pomieszały, przez co powstał tam konglomerat porośniętych winoroślą roślin ciepło i zimnolubnych.

Premiera książki "Gdzie narozrabiał kruk. Wyspiarski świat Sachalina i Kurylów" Andrzeja Piotrowskiego została zaplanowana na 10 lutego 2021 roku. Fot. Robert Żełaniec + Wydawnictwo Świat Książki

To właśnie sąsiadującym z południowo-wschodnim wybrzeżem Rosji wyspom poświęcona jest książka zapalonego miłośnika podróży i przyrody, który od wielu lat zwiedza świat w poszukiwaniu najpiękniejszych, ale i najbardziej zadziwiających miejsc na Ziemi. Te kryteria Sachalin i Wyspy Kurylskie spełniają wręcz idealnie. Należący do obwodu sachalińskiego wyspiarski region to jeden z najsłabiej udokumentowanych zakątków świata z najdziwniejszym na świecie lasem i rzadkimi gatunkami zwierząt.

Jak tłumaczy autor, za wyborem tej słabo dostępnej destynacji nie przemawiała tylko odległa lokalizacja (o której można bez cienia przesady powiedzieć: "dalej niż daleko"), tudzież bogata flora/fauna, wzbudzająca podziw swoim zróżnicowaniem. Nie bez znaczenia dla podjętej przez podróżnika decyzji był fakt, że mało znane rejony Rosji skrywają w swojej najnowszej historii również prowadzące do Polski ślady.

Andrzej Piotrowski

Fragment książki "Gdzie narozrabiał kruk", Wydawnictwo Świat Książki

Nawet najdalsze zakątki Ziemi stają się zagospodarowanymi, oswojonymi przez człowieka miejscami. Następuje dewastacja przyrody, wycinanie lasów, często rabunkowa eksploatacja bogactw naturalnych. Czy pozostał więc jeszcze jakiś fragment świata do badania i poznawania w taki sposób, jak to robiono dawniej?

Odkryciem stała się dla mnie Rosja. Olbrzymi kraj, zróżnicowany krajobrazowo i przyrodniczo, jest stosunkowo słabo zamieszkany i w wielu miejscach trudno dostępny. Można tu znaleźć archipelagi bezludnych wysp, kilometry plaż, na których nie zobaczymy śladu ludzkiej stopy, a syberyjska północ to pełne ryb rzeki, słabo poznane pasma górskie i olbrzymie przestrzenie porośnięte dziką, rzadko odwiedzaną przez człowieka tajgą. To po prostu inna planeta – planeta Rosja.

Fascynującą wyprawę do miejsca zwanego przez niektórych Rosjan "końcem świata" rozpoczynamy wraz z autorem od podróży Koleją Transsyberyjską i dalej Bajkalsko-Amurską Magistralą Kolejową, która kończy się w Tyndzie przesiadką do pociągu do Komsomolska nad Amurem. Andrzej Piotrowski opisuje po kolei poszczególne przystanki na tej trasie, sypiąc ciekawostkami o tych miejscowościach. Relację z jazdy koleją przez kontynentalną Rosję wzbogaca o ludzkie historie, których źródłem są jego współpasażerowie.

Jeśli więc zastanawialiście się, jak wygląda przejazd przekraczającą 8 stref czasowych najdłuższą linią kolejową na świecie, reportaż "Gdzie narozrabiał kruk" powinien zaspokoić waszą ciekawość w wystarczającym stopniu. Ale tak naprawdę to dopiero uwertura przed prawdziwą przygodą, która zaczyna się od wejścia na pokład odpływającego ze stacji kolejowej Wanino promu do Chołmska na Sachalinie.

Jedna z wysp wchodzących w skład archipelagu Kuryle Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0

Autor rozbiera Sachalin i Wyspy Kurylskie na czynniki pierwsze, można powiedzieć, że przeprowadza wykład o tych wyspach, dawkując wiedzę w trzech kategoriach: etnograficznej, historycznej i przyrodniczej. Omawiając pierwszy temat, przybliża charakterystykę nieco zapomnianych plemion Ajnów, Ewenków i Niwchów, autochtonicznych mniejszości narodowych, z których część nadal zamieszkuje Daleki Wschód Rosji, a reszta żyje już tylko na należącej do Japonii wyspy Hokkaido.

Andrzej Piotrowski

Fragment książki "Gdzie narozrabiał kruk", Wydawnictwo Świat Książki

Ajnowie byli w tym czasie narodem prawie zupełnie nieznanym. Badania archeologiczne wykazały, że na Hokkaido pojawili się ponad 7000 lat temu. Zupełnie nieznane jest ich pochodzenie. Naukowcy szukali powiązań etnicznych Ajnów z australijskimi Aborygenami, wymarłymi ludami jaskiniowymi Europy, Eskimosami, mieszkańcami wschodniej Azji, Kaukazu, Afryki. Problem do dzisiaj nie został wyjaśniony. Sami Ajnowie utrzymywali, że przybyli z nieba.

Losy tych tubylczych ludów stają się dla Andrzeja Piotrowskiego okazją do wprowadzenia do swojej podróżniczej opowieści również polskich akcentów. A to dlatego, że badaniem tych grup zajmował się chociażby starszy brat Józefa Piłsudskiego – Bronisław Piłsudski, polski etnograf-samouk, którego tragiczna zsyłka na Sachalin dała światu bogate opisy ich kultury i obyczajów, a jemu samemu... przynależność do ludu Ajnów, jako że skazany Polak ożenił się z Ciuusammą, bratanicą wodza Bafunke!

Tygrys syberyjski/amurski, gatunek występujący na wschodnich krańcach Rosji Wikimedia Commons / Appaloosa / CC BY-SA 3.0

Trzeba pamiętać jednak, że ta książka to przede wszystkim możliwość odkrycia wielu przyrodniczych niespodzianek napotkanych podczas podróży przez archipelagi bezludnych wysp, pasma górskie i areały porośnięte tajgą. W świecie fauny czeka czytelników spotkanie z dumnymi amurskimi tygrysami czy... "bezogonowymi" kotami. A kto słyszał o takich cudach jak wiśniowe bursztyny, tunele lawowe czy wulkany błotne? Te unikatowe zjawiska przyrodnicze też są "bohaterami" tego wnikliwego reportażu.

Relację z tej dalekiej podróży, obfitującej w obserwacje dzikiej przyrody i zachwycających cudów natury, a także zaskakujące spotkania z niezwykle gościnnymi mieszkańcami tych krain, będziecie mogli już wkrótce przeczytać. Premiera książki "Gdzie narozrabiał kruk. Wyspiarski świat Sachalina i Kurylów" Andrzeja Piotrowskiego została zaplanowana na 10 lutego 2021 roku.

Artykuł powstał we współpracy z Wydawnictwem Świat Książki

Podróż z Polakiem na "koniec świata", gdzie... koty "nie mają" ogonów. Takiej Rosji nie znacie